Mohammed Khatib van Samidoun: ‘Geboren worden in een vluchtelingenkamp is geweld, net als verdreven zijn van je land’

Terwijl het Israëlische leger Gaza nog elke dag aanvalt, is het nu ook een strijd begonnen tegen Hezbollah in Libanon. Daarmee breidt de oorlog tegen de Palestijnen en hun bondgenoten zich verder uit over het Midden-Oosten. Hierbij legt het Westen Israël geen strobreed in de weg. Ondertussen roeren tegenstanders van de Israëlische bezettingspolitiek zich steeds luider. Dagelijks zijn er demonstraties die oproepen tot boycot van Israël en een einde aan de steun van westerse landen voor de massamoord in Palestina. 

Demonstranten en activisten die opkomen voor de bevrijding van Palestina, krijgen te maken met repressie. In Nederland, maar ook in de Verenigde Staten, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk, proberen overheden hun stemmen te smoren en hun acties te criminaliseren. Zo wordt Samidoun, een Palestijnse organisatie die wereldwijd aandacht vraagt voor het lot van Palestijnse politiek gevangenen, bedreigd door de politie en andere overheidsorganen. Tweede Kamerlid Diederik van Dijk (van de theocratische SGP) diende in mei 2024 bijvoorbeeld een motie in om Samidoun op ‘de Europese lijst van terroristische organisaties te plaatsen,’ vanwege ‘verheerlijking van geweld.’ Een ruime Kamermeerheid van (extreem-)rechtse tot centristische partijen, zoals PVV, VVD, NSC, CDA en D66, steunde dit voorstel. 

Maar wie zit er achter deze Palestijnse groep? Hoe kijken ze zelf naar de bezetting in Palestina? Zijn er grenzen aan gewapend verzet tijdens een bezetting? En hoe principieel kun je zijn in het aangaan van allianties als je, zoals Zuid-Afrika in januari bepleitte, al sinds 1948 leeft onder apartheid? 

In Brussel ontmoette Jacobin Mohammed Khatib, de Europese coördinator van Samidoun. ‘Iets verderop ligt het Bethlehemplein,’ vertelt hij als we half september door de straten van Sint-Gillis lopen. Vernoemd naar een plaats in zijn land, dat hij niet kan bezoeken. Wat wij op dat moment niet weten, is dat Israël zijn oorlogscampagne binnen korte tijd zal richten op Libanon. 

Als Palestijnse vluchteling uit Libanon kwam Khatib in 2010 naar België, waar hij politiek asiel kreeg. Sindsdien zet hij zich in voor de bevrijding van Palestijnse politiek gevangenen en Palestina. 

‘Ik ben geboren in een vluchtelingenkamp in Zuid-Libanon. Dat is opgericht in de jaren vijftig na de Palestijnse catastrofe, de Nakba,’ vertelt Khatib, verwijzend naar de stichting van de staat Israël in 1948 en de daarmee gepaard gaande verdrijving van honderdduizenden Palestijnen. ‘Oorspronkelijk kom ik uit Noord-Palestina, het grensgebied tussen Syrië, Libanon en Palestina.’ In Libanon leven Palestijnen gesegregeerd van de rest van de samenleving: ze wonen in aparte vluchtelingenkampen en komen weinig in aanraking met Libanezen.

Als Palestijnse vluchteling in Libanon is Khatib meer dan bekend met de Israëlische oorlogsmachine. Geboren in 1990 heeft hij de invasie in Libanon in 1982 niet zelf meegemaakt, maar tot aan 2000 hield Israël Zuid-Libanon bezet. ‘Ik zag het zionistische leger voor het eerst in 2000, na de bevrijding, toen we voor het eerst toegang hadden tot de grens.’ Khatib zag het land liggen waarvan zijn familie decennia eerder verdreven was. In 2006 viel Israël opnieuw Libanon binnen, tijdens een korte maar bloedige zomeroorlog. 

‘Het was verschrikkelijk, natuurlijk,’ vertelt Khatib. ‘Ons vluchtelingenkamp werd twee, drie, vier keer aangevallen. Maar het was ook interessant om te zien hoe de kampen opvang boden aan vluchtelingen uit Zuid-Libanon, en plekken in scholen, culturele centra en moskeeën. Ik zag als kind dat mijn moeder de straat opging en terugkwam met een Libanese familie, die een maand in ons huis verbleef. Wij waren daar niet uniek in, het hele kamp deed dit. Ik zag hoe deze verschrikkelijke oorlog sociale, religieuze en culturele conflicten tussen mensen oploste. Het was een boeiende periode, maar natuurlijk ook traumatiserend om al het bloed te zien, de stukken mensenvlees op straat.’ 

In 2011 richtte Khatib, samen met anderen, Samidoun op: Arabisch voor ‘vastberaden’. Sindsdien coördineert hij de Europese activiteiten. 

Wat is Samidoun precies?

‘Samidoun is een netwerk waar organisaties zich bij kunnen aansluiten. Organisaties die zich inzetten voor onderwijs en mobilisatie voor de bevrijding van Palestijnse politiek gevangenen. Ook kunnen drie mensen een afdeling van Samidoun oprichten.

We hebben afdelingen in 22 landen: de Verenigde Staten, Canada, Chili, Venezuela, Zweden en andere Scandinavische landen. Nederland natuurlijk, daar hebben we afdelingen in Rotterdam en Amsterdam. En in België ook

We steunen Palestijnse politiek gevangenen door ervoor te zorgen dat hun stemmen worden gehoord. We vertalen hun statements en brengen hen in contact met de internationale beweging voor de bevrijding van politiek gevangenen. Want politiek gevangenen zitten niet alleen in Palestina – als Palestijnen in Palestina en de diaspora doen we ons best om de Palestijnse politiek gevangenen in contact te brengen met andere politiek gevangenen in Griekenland en de Verenigde Staten, met de Zwarte beweging in de VS, met Georges Ibrahim Abdallah, een Libanese communist die vastzit in Frankrijk.’

Abdallah werd in 1987 in Frankrijk tot levenslang veroordeeld voor de moorden op de Amerikaanse legerofficier-diplomaat Charles Ray en de Israëlische diplomaat Yacov Barsimantov in 1982. De reden voor Abdallah’s daad was de verwoestende aanval op Libanon in 1982 – door Israël en gesteund door de VS. 

‘Wij zien de politiek gevangenen als leiders van de Palestijnse revolutie. Ze deden mee in de eerste en tweede intifada, bouwden massabewegingen, leefden in de vluchtelingenkampen. Ze zijn gearresteerd vanwege de politiek die zij beoefenen en wij moeten ervoor zorgen dat ze hun politiek kunnen blijven bedrijven.’

Dat brengt ons direct bij de kwestie van de Palestijnse gevangenen. Kun je hun situatie schetsen? Hoeveel waren het er voor 7 oktober 2023, en nu? Onder wat voor omstandigheden zitten ze vast? En wat is ‘administratieve detentie’?

‘Laat ik beginnen met administratieve detentie, want daar ligt het begin van de beweging van Palestijnse politiek gevangenen. Ik zeg nadrukkelijk ‘beweging’, want we zien de gevangenen niet als slachtoffers van onze oorlog. Ze vormen een politieke beweging die al ontstond vóórdat de Palestijnse nationale bevrijdingsbeweging werd gesticht. Dus voor politieke partijen als Fatah, PFLP, Hamas en de Palestijnse Islamitische Jihad; zij zijn opgericht door gevangenen en studenten. 

‘Administratieve detentie’ is een wet die werd ingevoerd tijdens de Britse koloniale overheersing en die door Israël in stand is gehouden. Het betekent dat Israëliërs, het zionistische leger en de politie je kunnen arresteren en zes maanden vasthouden. Daarna kan de detentie weer met zes maanden verlengd worden, zonder aanklacht of rechtszaak en gebaseerd op een geheim dossier. Meer dan één miljoen Palestijnen zijn ooit gearresteerd door de staat Israël. Op dit moment zijn er rond de 10.000 Palestijnse politiek gevangenen, al denk ik niet dat dat getal accuraat is. De meeste gevangenen komen van de Westelijke Jordaanoever en Jeruzalem, een klein deel uit ’48. Niemand weet hoeveel gevangenen en doden er nu zijn uit Gaza.’ 

Khatib is niet de enige die dit getal noemt: de Palestijnse mensenrechtenorganisatie Addameer en het Israëlische B’Tslem schatten ook dat er rond de 10.000 politiek gevangenen zijn.

En de detentieomstandigheden? Afgelopen juli verscheen een rapport van de Verenigde Naties over de situatie na 7 oktober. 

‘Seksueel misbruik. Fysieke en mentale marteling. Medische verwaarlozing. Moord. Palestijnen maken dit al mee sinds het begin van de bezetting, alleen zijn de aantallen nu groter. De Verenigde Naties durven nu een rapport op te stellen omdat de omstandigheden momenteel zo snel veranderen dat ze het zich niet meer kunnen veroorloven om stil te blijven. En dat is allemaal dankzij de acties van het Palestijnse verzet.

We moeten onszelf niet voor de gek houden. We claimen niet dat Samidoun, andere Palestijnse of internationale massaorganisaties of ngo’s politieke gevangenen hebben bevrijd.’ 

Soms werden gevangenen vrijgelaten, nadat ze zijn geruild tegen Israëlische gevangenen.

‘Niet ‘soms’, zoals jij zegt. ‘De enige keer dat Palestijnse gevangenen werden bevrijd, dus los van de gevangenen die na hun straf zijn vrijgelaten, was na een uitwisseling met het Palestijnse verzet.’ 

Een van de bekendste voorbeelden van gevangenenruil was in 2011, waarbij de Israëlische soldaat Gilad Shalit werd geruild tegen 1.027 Palestijnse gevangenen. Daaronder zaten invloedrijke figuren van Palestijnse organisaties, zoals Yahya Sinwar, de huidige leider van Hamas in de Gazastrook. Sinwar zat uiteindelijk 22 jaar in Israëlisch gevangenschap en zei na zijn vrijlating dat de andere gevangenen grote prioriteit voor hem hadden. De Amerikaanse journalist Jeremy Scahill schrijft dat Sinwar drie weken na de aanval van 7 oktober officieel heeft aangeboden om ‘alle Palestijnse gevangenen in Israëlische gevangenissen te ruilen voor alle gevangenen van het Palestijnse verzet,’ maar dat de regering-Netanyahu zo’n ruil weigerde.

Khatib moet niet veel hebben van ‘zachte’ diplomatie om politiek gevangenen vrij te krijgen. ‘We zien dat na de Oslo-akkoorden uit 1992 de Palestijnse organisaties die opkomen voor politiek gevangenen, dat doen vanuit een internationaal rechtsperspectief of mensenrechtenframe. Zij worden daarin gesteund door de Europese Commissie, een koloniaal instituut dat nog steeds koloniën steunt – zoals Israël. We geloven dus niet in de hypocrisie dat de EU betaalt voor advocaten om politiek gevangenen vrij te krijgen.’ 

Met Khatib kijken we naar een clip met Angela Davis, de bekende Amerikaanse Black Panthers-activist. In 1969 vraagt een journalist haar naar het geweld dat leden van de Panthers (zouden) hebben gebruikt. Met haar antwoord legt ze de diepere structuur van racistisch geweld in de Verenigde Staten bloot: ‘Because what it means is that the person who’s asking that question has absolutely no idea what black people have gone through, but black people have experience in this country since the time the first black person was kidnapped from the shores of Africa.’ 

Komt dit antwoord jou bekend voor?

‘O, zeker. Ze eindigt met het begin van het geweld, toen tot slaaf gemaakten door Europeanen naar Amerika werden gebracht. Het geweld bestond dus al eeuwenlang. Het is niet oké om aan degenen die zich verzetten tegen geweld, of die terugslaan, te vragen waarom ze geweld gebruiken. Wij Palestijnen hebben iedere seconde te maken met geweld. Geboren worden in een vluchtelingenkamp is geweld, net als verdreven zijn van je land.’ 

In verschillende Europese landen zeggen politici – rechtse, maar ook gematigde sociaaldemocraten – dat Samidoun een antisemitische organisatie is. In Duitsland is ze verboden wegens steun aan terrorisme. Hoe kijk jij hiernaar, mede in het licht van Davis?

‘Haar woorden hebben daar niet zoveel mee te maken. Het gaat niet om geweld, want geen enkel Europees land heeft ooit kunnen aantonen dat ik gewelddadig ben. Ook zijn we nooit aangeklaagd voor een gewelddadige situatie. Ik denk dat het niets van doen heeft met geweld, maar vooral met Europese witte superioriteit en racisme.’ 

Maar ik vroeg naar steun voor ‘terrorisme’, geen terreurdaden zelf. 

‘In Europa kun je terrorisme steunen zonder verboden te worden. Er waren genoeg organisaties die ISIS materieel steunden, maar die werden niet aangepakt. Salafistische organisaties zijn toegestaan. ‘Steun’ moet worden begrepen als materieel, niet politiek – zo staat het in de wet, toch? Zolang je geen materiële steun geeft aan een politieke organisatie die aan terreur doet, is er geen reden voor een verbod.’ 

Jij zegt: ik ben vrij om me uit te spreken voor steun aan Palestijnse verzetsgroepen?

‘In het geval van Palestina is dat nu niet toegestaan, terwijl dat wel zou moeten. Zo is het namelijk ook bij anderen. Kijk naar de Koerdische strijd in Rojava, dat is een revolutie die gepaard gaat met geweld. Toch mag je voor ze opkomen en steun betuigen. Dat recht geldt niet voor Palestijnen.’ 

Khatib is uitgesproken in zijn steun voor het marxistisch-leninistische Volksfront voor de Bevrijding van Palestina, PFLP. ‘Ik ben geen lid, maar respecteer en bewonder ze wel,’ zei hij in april 2014 tegen een Belgisch nieuwsmedium. ‘Ik zie de PFLP als een linkse, progressieve en belangrijke Palestijnse organisatie. Ik ontken niet dat we een band hebben met de PFLP. Ik ben fier op dat verband.’ De PLFP is door de Europese Unie op een terreurlijst gezet, onder andere vanwege vliegtuigkapingen in de jaren zeventig. Khatib ziet daarin vooral een instrument om Palestijnse stemmen te smoren.

 ‘Het Palestijns verzet wordt gezien als terroristisch. Ik denk dat dat komt door islamofobie, want de meerderheid van de Palestijnen is moslim en sommige verzetsbewegingen zijn islamistisch. Feitelijk zijn zij slachtoffer van Europese islamofobie en Europees racisme, ook vanuit de linkse beweging. Het verbaast mij niet dat sociaaldemocraten hieraan meedoen, want er bestaat zoiets als Europees ‘zionistisch links’ dat altijd steun voor de staat Israël heeft uitgesproken en zich afkeerde van welke vorm van verzet tegen kolonialisme dan ook. Dit is trouwens niet alleen zo bij sociaaldemocraten, ook binnen de communistische beweging gebeurt het.

We zien dat de Palestijnse vlag verboden is in Duitsland, net als de leus From the river to the sea, Palestine will be free. Is met vlaggen zwaaien gewelddadig, is die leus dat? Nee, het zijn symbolen van Palestijns verzet. Samidoun wordt ervan beschuldigd dat wij het Palestijnse verzet steunen. Maar daar zijn we trots op! En we doen meer, we willen onderdeel zijn van de Palestijnse revolutie.’ 

Veel van de politici die Samidoun beschuldigen van antisemitisme zijn (extreem-)rechts en doen racistische uitspraken, inclusief antisemitische – wat vind jij daarvan?

‘Zij gebruiken Israël om kritische stemmen de mond te snoeren. Ook van Joden. In Duitsland werden antizionistische Joden door de politie gevolgd, in elkaar geslagen of voor de rechter gebracht omdat ze oproepen tot een boycot van de staat Israël. Dat komt voort uit racisme en hangt sterk samen met de opkomst van extreemrechts in Europa. Ze zoeken een vijand in hun eigen samenleving. Ze gebruiken Palestina om hun fascistische politieke identiteit op te bouwen.’ 

Met welke vormen van repressie krijgt Samidoun te maken?

‘In Duitsland zijn wij verboden. Dus Palestijnen mogen hun basale recht om politiek te bedrijven, als burger en inwoner van Europa, niet meer uitoefenen. Daarnaast zijn er huiszoekingen bij leden. Ze worden gevolgd in het openbaar vervoer, bijvoorbeeld de metro. Inlichtingendiensten voerden druk uit op bedrijven om leden te ontslaan. 

In België wil de staatssecretaris van Asiel mijn status intrekken. Daarmee ontzegt het land mijn recht op asiel. En als ik uitgezet zal worden, waar naartoe? Naar Libanon? Maar ik ben geen Libanees. Ze maken mij dan stateloos.’

Samen kijken we naar een scène uit The Battle of Algiers, de filmklassieker van Gillo Pontecorvo uit 1966. Luttele jaren na de Algerijnse onafhankelijkheidsoorlog werd de film verboden in Frankrijk, omdat er Franse soldaten Algerijnen in martelen, een waarheid die Frankrijk tot op de dag van vandaag nauwelijks onder ogen wil komen. In de scène plaatsen drie vrouwen bommen op locaties in Algiers waar Fransen komen; cafés en een wachtruimte van Air France. Er zijn soldaten, bureaucraten, zakenlieden, burgers. 

Bij de Al-Aqsa vloedaanval van Hamas op 7 oktober zijn, volgens cijfers van de Israëlische sociale zekerheid, 1.139 mensen vermoord. 695 waren Israëlische burgers, 71 buitenlandse burgers en 373 leden van Israëlische veiligheidsdiensten en het leger. 250 Israëlische soldaten en burgers werden gevangengenomen. 

Op dezelfde dag vierden leden van Samidoun deze aanval. In Neukölln, Berlijn, werd zoetigheid op straat uitgedeeld. In een statement beschrijft Samidoun de aanval als ‘een hoofdstuk van veldslagen van waardigheid en trots.’

Verder schrijft Samidoun dat de aanval van 7 oktober gezien moet worden in de bredere context van honderd jaar zionisme: ‘De verzetsoperatie komt in reactie op de continue stroom misdaden tegen het Palestijnse volk, de dagelijkse moorden op Palestijnen in de straten van de Westelijke Jordaanoever van bezet Palestina, de belegering van Gaza, de diefstal van land voor nederzettingen, de ontkenning van het recht op terugkeer van vluchtelingen, leidend tot meer dan 75 jaar ballingschap, de martelingen en aanvallen op Palestijnse gevangenen, de continuering van de invasie van de Al-Aqsamoskee, en de 75 jaar van zionistische bezetting en meer dan honderd jaar van imperialistische overheersing en kolonialisme in bezet Palestina.’

We keken net een scène van een van ‘s werelds bekendste films over een antikoloniale oorlog. Over zo’n oorlog hebben we het in Palestina. Vind jij burgers een legitiem doelwit in een antikoloniale oorlog?

‘Burgers? Wie bedoel je met burgers? Wat is jouw definitie van burgers? Leden van een koloniale staat?’

Als ze ongewapend zijn, dan wel. 

‘Ze zijn allemaal onderdeel van het leger.’

Dus dan kunnen ze een legitiem doelwit zijn?

‘Iedereen die deelneemt in dit koloniale project is een doelwit van het Palestijnse verzet. Iedereen die meedoet aan de catastrofe tegen de Palestijnen kan een prijs betalen. Dit is hoe het gaat, niet alleen in Palestina, maar ook in Zuid-Afrika, in Algerije, Latijns-Amerika, Vietnam en op nog meer plekken. Als Palestijnen zijn wij hier niet om Europeanen enige kennis over hun koloniale verleden bij te brengen.

Burgers zijn niet het doelwit van het Palestijnse verzet, dat is mijn antwoord. Ik zie ieder lid van een koloniale gemeenschap als kolonist, niet als burger. Burgerschap is hier niet enkel een paspoort hebben, het is onderdeel zijn van een koloniaal project. Het doel van het Palestijnse verzet is niet willekeurige mensen doden. Het gaat om het opbouwen van een militaire macht die de zionistische macht kan verslaan. Hamas heeft gezegd dat er tijdens de aanval van 7 oktober fouten zijn gemaakt. Daar hebben ze zelfkritiek op geleverd.   

Ik vind het interessant dat jij mij deze vragen stelt zonder überhaupt over de genocide te beginnen. Vind je dat niet gek? Want als we de aantallen slachtoffers vergelijken, is er een groot verschil. Sinds 7 oktober zijn er meer dan 41.000 doden gevallen in Gaza. En op de Westelijke Jordaanoever zijn er meer dan 1.000 martelaren, ook al kwam de aanval van 7 oktober daar niet vandaan. Israël twijfelt geen moment om 1.000 Palestijnen te doden. Niemand praat over Palestijnen als het erop aankomt: ze bestaan simpelweg niet. Alleen Israëliërs tellen, en zij zijn belangrijk omdat ze gedeeltelijk Europese kolonisten zijn.’  

Amsterdamse universiteiten kondigden eind augustus ‘maatregelen’ aan om ‘Joodse en Israëlische studenten en medewerkers te beschermen’ omdat sommigen zeiden ‘zich onveilig te voelen door de pro-Palestinademonstraties, stickers, posters en uitlatingen’. In dit hele stuk komen Palestijnen, studenten of medewerkers, niet voor, alsof zij op dit moment niet slachtoffer zijn van genocide. Hoe voelt dat voor jou, dat leed en pijn van Palestijnen niet eens worden genoemd?

‘Het is Europees superioriteitsdenken. We snappen dat Nederland en België meer geven om hun kolonisten in Palestina, want die hebben een dubbele nationaliteit. Waarom wonen zij in Tel Aviv, als ze uit Amsterdam en Amstelveen komen? Waarom kunnen zij onderdeel zijn van het zionistische bezettingsleger? Zij doden Palestijnse kinderen en kunnen daarna terugkeren naar Nederland voor hun vakantie. Als ik als Palestijn zou vechten voor Palestijnse Islamitische Jihad of PFLP en terug zou keren om een jointje te roken in Amsterdam, dan zou ik onmiddellijk gearresteerd worden en naar een eiland als Guantánamo Bay gaan. 

Daarom was 7 oktober zo belangrijk. Wij worden alleen gezien als we in opstand komen. Die aanval was de wedergeboorte van de Palestijnse revolutie, die plaatsvond in 1967; daarom zie ik de revolutie van 7 oktober als een moment van bevrijding. Er is een hele dynamiek in de regio ontstaan. 

Ook legde de aanval de innerlijke natuur van de staat Israël bloot, namelijk agressie en onderdrukking van Palestijnen. Dit zionistische project bestaat als bloedige koloniale machine, daarom is Netanyahu dit pad ingeslagen. 

Wij geloven dat zonder de westerse steun vanuit Europese landen en de Verenigde Staten, de zionistische staat Israël niet zou bestaan. We hebben het niet over Joden, want die zijn er al duizenden jaren in Palestina. En de Joden die later kwamen, als vluchtelingen, werden door Palestijnen verwelkomd. Het Palestijnse verzet wil in gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid leven in één vrij Palestina, van de rivier tot de zee, zonder racisme, kolonialisme en zionisme. Wat is daar mis mee?’

Er zijn ook vragen over allianties die Samidoun aangaat. In mei dit jaar kwam de Iraanse president Ebrahim Raisi om bij een helikopterongeluk. Samidoun bracht zijn condoleances over voor het ‘tragische heengaan’ van Raisi. 

Diezelfde Raisi had de bijnaam ‘slachter van Teheran’, dankzij zijn rol in de massa-executies van (linkse) politieke tegenstanders in de jaren tachtig. Ook onderdrukte hij de ‘vrouwen, leven, vrijheid’-protesten van enkele jaren geleden, waarbij honderden mensen werden gedood. 

Waarom brengen jullie zo’n boodschap bij het overlijden van Raisi?

‘Samidoun en de Iraanse regering verschillen niet veel als het aankomt op onze anti-imperialistische visie. En daarom staan we dichter bij Iran dan bij Europese linkse organisaties die ons hierom bekritiseren, zij durven ons niet te steunen. Wij steunen de vrouwenbeweging in Iran en hun eisen voor meer rechten, maar respecteren ook dat het een lokale strijd is in Iran. Sinds de islamitische revolutie in 1979 geeft Iran onvoorwaardelijke steun aan de Palestijnen, aan verschillende politieke partijen, van Fatah en PFLP tot aan Hamas.  

Welke linkse organisaties die kritiek hebben op dit statement hebben iets gedaan voor de bevrijding van Palestina? Waarom zamelt links in Europa op dit moment geen geld in voor linkse Palestijnse bewegingen om te strijden tegen Israël? Iran steunt Palestina omdat het aan de goede kant van de geschiedenis wil staan. We kunnen een eerlijke en duidelijke discussie hebben over de punten die jij voorlegt, maar als die betekenen dat je Palestina de rug toekeert op een moment dat er een genocide plaatsvindt, dan weet ik waar jij staat. Op dit moment levert Iran geld en wapens aan de Palestijnen en draagt zo bij aan de bevrijding van onderdrukking en bezetting. Ik denk dat dat progressiever en humanistischer is dan wat de zogenaamde sociaaldemocraten met hun steun aan zionisten doen.’

Wat voor toekomst zie jij voor Palestina? Twee staten, met de grenzen van 1967, zoals voorgesteld in de Oslo-akkoorden? Edward Said noemde dit verdrag een ‘Palestijns Versailles’. Of pleit jij voor een één-staat-oplossing?

‘Vrijheid. De oplossing is vrijheid. We zeggen tegen de Europeanen en Amerikanen dat ze moeten oprotten, ons met rust moeten laten. Wij als Palestijnen moeten besluiten hoe wij willen leven in een land van de rivier tot de zee, in gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid. De bevrijding van Palestina draait om het recht op terugkeer van 7 miljoen Palestijnen in diaspora. Het gaat over recht op land, op gezondheidszorg, op welvaart, op de natuurlijke hulpbronnen.’

De strijd in Palestina wordt vaak vergeleken met de antiapartheidsstrijd in Zuid-Afrika. Na het einde van apartheid is de juridische ongelijkheid geschrapt, maar er is veel armoede en sociaaleconomische ongelijkheid. Welke lessen leer jij van Zuid-Afrika?

‘Ik ben het niet eens met de linkse obsessie om Palestina met Zuid-Afrika te vergelijken. Iedere strijd heeft zijn eigen kenmerken, hoewel er natuurlijk ook overeenkomsten zijn. De politieke reden waarom deze vergelijking wordt gemaakt, is ervoor zorgen dat Palestijnen accepteren wat de Zuid-Afrikanen ook hebben geaccepteerd. En dat komt gewoon neer op Oslo.

Ik was in Johannesburg, in Soweto en andere sloppenwijken. Ik kan je verzekeren dat kolonialisme, fascisme en apartheid nog steeds bestaan in Zuid-Afrika, alleen in een andere vorm. Dat is niet de toekomst waarvoor Palestijnen nu sterven. Wij zullen geen bedienden zijn in ons land. Wij zullen dat niet accepteren.’  

Mohammed Khatib is de Europese coördinator van Samidoun.

Teun Dominicus is redacteur van Jacobin Nederland.