In 2024 zijn er zeven verkiezingen in Oostenrijk. Vooral voor de KPÖ wordt het waarschijnlijk een spannend jaar: de partij maakt kans om de burgemeester van Salzburg te leveren en zou voor het eerst sinds de jaren vijftig kunnen terugkeren in de Nationale Raad, het Oostenrijkse parlement.

Gesterkt door regionale successen in Graz en Salzburg probeert de partij ook in de gemeenteraad van Innsbruck te komen. De belangrijkste kandidaat voor de verkiezingen in april is de 35-jarige maatschappelijk werker Pia Tomedi.

In een interview met Jacobin legt ze uit wat communistische lokale politiek in de praktijk betekent en hoe een linkse partij voet aan de grond kan krijgen in de zogenaamd conservatieve provincie Tirol, die wordt gedomineerd door de Oostenrijkse Volkspartij (ÖVP).

Je was lange tijd actief in verschillende buitenparlementaire bewegingen. Waarom besloot je lid te worden van de KPÖ? Er zijn bijna geen partijstructuren in Tirol.

De coronapandemie gaf de doorslag. Ik realiseerde me dat er in veel buitenparlementaire groepen weinig continuïteit is, waardoor er nauwelijks ruimte was om langere tijd aan projecten te werken.

Dus de structuur was een reden, maar wat betreft mijn politieke motivatie kwam ik bij de partij vanwege de woonstrijd. De KPÖ is de huisvestingspartij. Ik ging naar een lezing over de huurbevriezingscampagne van de KPÖ en daar raakte ik enthousiast over hun eisen en de manier waarop ze opereren. En sindsdien ben ik erbij gebleven.

De KPÖ ziet zichzelf als een communistische partij die het kapitalistische economische systeem omver wil werpen. Hoe speelt dat voor jou in de praktijk? 

In de praktijk betekent dit dat alle mensen met wie ik te maken heb — of het nu kameraden zijn of mensen die ik op straat tegenkom — potentiële bondgenoten zijn. We zitten als het ware allemaal in hetzelfde schuitje en dat schuitje dreigt te kapseizen. Met onze bondgenoten kunnen we de boot weer opnieuw in elkaar zetten, zodat hij op de lange termijn goed kan blijven drijven.

We houden vast aan het idee om met deze bondgenoten een socialistische samenleving op te bouwen. Op de korte of middellange termijn proberen we een sociaal rechtvaardig beleid te voeren.

De Groenen en sociaaldemocraten beweren ook een sociaal rechtvaardig beleid te voeren. Waar zie je specifieke verschillen?

Een verschil is zeker dat wij een marxistische visie hebben. We zijn zelf marxisten, we hebben er geen probleem mee om dat woord te gebruiken en onszelf als zodanig te bestempelen. Dat is gewoon wat we zijn.

We houden ons dagelijks bezig met de marxistische analyse, het is ons perspectief op de wereld en hoe we haar willen veranderen. Dat is ook onze politieke missie. Maar onze eisen zijn ook anders omdat ze radicaler zijn. Uiteindelijk stellen we altijd de eigendomsvraag.

Het Graz- en Salzburger-model van de KPÖ, met name de focus op huisvestingsbeleid en de praktijk van loondonaties, is ook jullie voorbeeld. Welke elementen van dit model kunnen naar Innsbruck worden overgebracht en welke aanpassingen zijn volgens jou nodig om recht te doen aan de lokale omstandigheden?

De sociale structuur van Innsbruck lijkt erg op die van Salzburg. Zowel wat betreft de verdeling van vermogen, land en eigendom als dat toerisme de grootste economische factor is. Veel dingen kunnen dus op dezelfde manier worden aangepakt en dat gaan we ook zeker doen.

Hoewel toerisme ook voor Graz belangrijk is, heeft het een andere betekenis dan in Innsbruck of Salzburg. Productiewerk speelt ook een grotere rol in de gebieden rondom de stad dan hier. Toch zijn er ook hier veel overeenkomsten en maatregelen die kunnen worden doorgetrokken. Bijvoorbeeld de huursubsidies als de huur meer dan een derde van het inkomen bedraagt. Of het gemakkelijker maken om toegang te krijgen tot het depositofonds [als je een huurcontract tekent in Oostenrijk moet je een borg betalen, red]. Op dit moment moet je een aantal jaar wachten voordat je daar toegang toe hebt. We willen dat dit al na één jaar mogelijk is. Dit zijn allemaal dingen die we nu al kunnen doorvoeren.

Wat jullie ook hebben overgenomen van de twee steden, zijn spreekuren voor huur- en sociale problemen. Deze organiseert u zelf in Innsbruck. Wie zijn de mensen die naar jullie toekomen, en met wat voor problemen?

Eigenlijk komt iedereen langs: jong, oud, gezinnen, alleenstaanden, nieuwkomers en oude bewoners. Steeds komen daarbij dezelfde problemen ter sprake. In Innsbruck en Tirol zijn de inkomens over het algemeen erg laag, in verhouding tot de kosten voor levensonderhoud.

Veel mensen moeten regelmatig aan het einde van de maand beslissen of ze een warme flat of een warme maaltijd willen. Dan rijst de vraag: worden de laatste euro’s gebruikt om de elektriciteitsrekening te betalen of om eten te kopen?

Hoe kunnen jullie concrete hulp bieden?

We helpen vooral met het aanvragen van toeslagen of verwijzen mensen door naar sociale organisaties in Innsbruck. Hoewel ik maatschappelijk werker van beroep ben, doe ik geen maatschappelijk werk in de strikte zin van het woord, maar bied ik spreekuren aan waar mensen met hun problemen terechtkunnen.

Op welke manier zou dit werk veranderen als je verkozen zou worden voor de gemeenteraad?

In principe niet zo veel. We blijven spreekuren aanbieden. Ons team is om deze reden al groter geworden: we zijn nu met z’n drieën en we hebben onze diensten kunnen uitbreiden naar de steden Lienz en Schwaz. De enige concrete verandering zou zijn dat ik dankzij mijn maandsalaris van 400 euro direct iets kan geven aan mensen in acute nood.

De gemeenteraad van Innsbruck staat bekend om zijn vele splitsingen, vooral in het centrumrechtse kamp. Maar je hebt ook besloten om deze keer niet samen met de Alternative Liste deel te nemen. Waarom is dat?

Vorig jaar hebben we de Alternative Liste benaderd met een voorstel voor een gezamenlijke verkiezingsalliantie en een lijst met wensen. In verschillende gespreksrondes probeerden we de plannen te concretiseren, maar dat is helaas niet gelukt.

De Alternative Liste besloot om zich onafhankelijk kandidaat te stellen en vroeg ons om dat niet te doen en hen te steunen. In ons hoogste besluitvormingsorgaan, de provinciale conferentie, besloten we echter dat de KPÖ zich ook onafhankelijk kandidaat zou stellen.

Wat zijn de grootste verschillen tussen de Alternative Liste Innsbruck (ALi) en de KPÖ?

Het grootste verschil is dat we geen stedencoalitie zijn, maar ingebed zijn in de bredere communistische beweging in heel Oostenrijk. Onze partij is landelijk actief en is daarom op verschillende niveaus vertegenwoordigd. Tegelijkertijd maken we ook deel uit van Europees links. Dit betekent dat we gewoon in een grotere context actief zijn.

Onze eisen lijken soms erg op elkaar. Maar ook daarin verschillen we, wij eisen bijvoorbeeld een hogere loonbelasting en vinden dat de salarissen van politici omlaag moeten.

Innsbruck heeft onlangs een drempel van vier procent in de gemeenteraad ingevoerd. Dit maakt het moeilijker voor jullie om je verkiesbaar te stellen. Heeft dat invloed op de manier waarop je campagne voert of je politiek organiseert?

We zijn de enige gemeente of stad in Oostenrijk die deze drempel van vier procent heeft. Ik hoop dat dit geen proef is voor andere gemeenten in Oostenrijk, want dat zou de democratie enorm verzwakken. Het is een poging van de gevestigde partijen om kleine partijen en lijsten geen rol meer te laten spelen en zich zo te ontdoen van ongemakkelijke kritiek van de oppositie. Het heeft iets van een leunstoelcampagne.

Omdat Innsbruck een universiteitsstad is, zijn er veel academici, maar ook veel mensen met alleen een middelbareschooldiploma. Wie probeer je te bereiken met je beleid?

We willen geen vriendjespolitiek bedrijven. Ons doel is niet alleen verkiezingen winnen. Ons werk begint voor de verkiezingen en gaat door na de verkiezingen. We blijven gewoon doorgaan als het gaat om huisvesting en sociale kwesties. Zelfs mensen met een academische titel of een middeninkomen kunnen geen betaalbare woningen meer vinden in Innsbruck. Velen moeten verhuizen naar iets goedkopere buurgemeenten of zelfs verder weg. Dit is rampzalig voor een onderwijsstad omdat het jonge, innovatieve mensen ontmoedigt om hier te blijven.

Wat heeft er eigenlijk toe geleid dat Innsbruck de duurste stad van Oostenrijk is geworden om in te wonen? Wat zijn de grote verschillen met Wenen of Graz?

Er staan momenteel ongeveer 3.000 woningen leeg in Innsbruck. Dit zijn vaak vakantiewoningen van rijke mensen die maar één of twee weken naar de stad komen. De rest van het jaar zijn deze woningen onbewoond.

Aan de andere kant zijn er ook veel beleggingswoningen. In sommige gevallen staan hele flatgebouwen leeg zodat er gespeculeerd kan worden. Het doel is om een kunstmatig tekort aan woonruimte te creëren zodat de huren nog verder omhoog kunnen.

Tirol wordt beschouwd als een van de meest conservatieve deelstaten van Oostenrijk. Het wordt sterk gekenmerkt door de ÖVP en de belangen van hoteliers en skitoerisme. Er is een zwakke sociaaldemocratie en de Groenen zijn er conservatief. Is deze uitgangspositie voor jullie juist een kans of maakt het jullie werk moeilijker?

We hebben de kiesdistricten in Innsbruck geanalyseerd na de laatste deelstaatverkiezingen in 2022. We deden het relatief goed in wijken waar meer mensen uit de middenklasse of conservatieve mensen wonen. Voor ons toont dit aan dat de sociale middenklasse of christenen, die ook een sociaal geweten hebben, altijd wel voorstander van een aantal KPÖ-eisen zijn.

In Innsbruck bleef de helft van de stad bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen thuis. De grootste partij is eigenlijk de groep niet-stemmers. Dit zijn precies de mensen die wij willen aanspreken: degenen die zich tot nu toe niet gehoord en vertegenwoordigd voelden en teleurgesteld zijn in het beleid van de ÖVP en de andere gevestigde partijen. Dat is waar wij komen kijken en zeggen: wij willen een alternatief zijn, een betrouwbare stem in de gemeenteraad voor sociale en betaalbare huisvesting.

Dus mensen staan open voor linkse ideeën ondanks de conservatieve hegemonie?

Ik zou niet zeggen dat ze openstaan voor het communisme [lacht]. Maar veel mensen erkennen dat de situatie al een tijdje aan het verslechteren is. En velen beseffen dat de manier waarop de ÖVP Tirol en Innsbruck de afgelopen jaren heeft bestuurd gewoon niet langer zo door kan gaan.

Pia Tomedi is lijsttrekker van de KPÖ Innsbruck.
Magdalena Berger is redacteur van de Duitse Jacobin .

Vertaling: Tina Hoenderdos