Op 21 februari plaatste de libertaristische president van Argentinië, Javier Milei, een link op X om $Libra te promoten. Dit is een nieuwe cryptocurrency die, in zijn woorden, ‘de economische groei in Argentinië zou bevorderen en kleine bedrijven en ondernemerschap in Argentinië zou financieren.’ De munt steeg snel in waarde en kreeg steun van de internationale cryptosfeer en van zijn vaste aanhang in Argentinië.
Binnen een paar uur na Milei’s tweet werd de munt echter al vrijwel waardeloos. De makers van de munt trokken hun investeringen terug – in totaal werd ongeveer honderd miljoen dollar teruggetrokken – wat resulteerde in miljoenenwinsten voor insiders en de plotselinge verdamping van het spaargeld van sommige van Milei’s meest fervente supporters.
Het lot van de investeerders in $Libra weerspiegelde dat van degenen die een paar weken eerder investeerden in $Hawk, de cryptomunt die gelanceerd werd door het ‘Hawk Tuah meisje’. Maar het grote verschil was dat $Libra niet het product was van een internetpersoonlijkheid, maar van de president van het land met het 24ste hoogste BBP ter wereld.
Door Milei’s heiligenstatus binnen de rechtse online gemeenschap leek de munt een veilige gok voor degenen die zich ideologisch met zijn politieke project identificeerden. Sommige van zijn trouwste aanhangers verloren naar verluidt al hun spaargeld nadat ze in de munt hadden geïnvesteerd. Hoewel de volledige effecten van de ogenschijnlijke zwendel pas veel later bekend zullen worden, is het duidelijk dat sinds het schandaal Milei’s populariteit aanzienlijk is gedaald.
Politieke persoonlijkheden uit het hele Argentijnse ideologische spectrum veroordeelden Milei’s acties op X. De voormalige rechtse president Mauricio Macri distantieerde zich publiekelijk van Milei. De trotskistische en peronistische oppositie riep op tot een afzettingsproces, terwijl centrististen opriepen tot een parlementair onderzoek naar het incident, dat de eerste echte bedreiging zou kunnen vormen voor Milei’s presidentschap sinds hij in december 2023 met steun van het volk werd ingehuldigd.
Milei hield zich een aantal dagen grotendeels stil op X, waar hij normaal zeer actief is. Uiteindelijk kreeg hij maandagavond 17 februari de kans om zijn zaak voor de natie te bepleiten in een eerder opgenomen interview met Todo Noticias, een zender die sympathiek staat tegenover zijn plannen.
Het feit dat Musk zich niet van Milei distantieert laat zien dat rechts in de VS niets geeft om het bestrijden van corruptie of het indammen van de verkwisting van overheidsgelden.
Maar in plaats van zich te verontschuldigen, sloeg hij door en zei hij dat hij zich niet hoefde te verontschuldigen omdat hij $Libra niet promootte. Hij deelde het alleen maar. In feite, zo vergeleek hij, was dit hetzelfde als een presidentieel bezoek aan een bedrijf.
Vervolgens verklaarde hij dat hij het vanaf zijn persoonlijke account deelde. Daarom deed hij niets verkeerd. Er was geen sprake van staatsinmenging: het was een kwestie tussen particuliere entiteiten. Hij voegde eraan toe dat degenen die verlies hadden geleden beter hadden moeten weten en zei: ‘Als je naar het casino gaat, verlies je geld. Wat is de klacht?’
Kort na het interview dook een filmpje op van een van Milei’s adviseurs die het interview onderbrak toen de interviewer, Jonatan Viale, Milei vroeg naar het verschil tussen zijn persoonlijke en presidentiële account. De interviewer verontschuldigde zich en merkte op dat de vraag Milei in juridische problemen kon brengen.
Een ander schandaal volgde snel toen Hayden Davis, een van de ontwikkelaars van de cryptomunt, opschepte over steekpenningen die hij betaalde aan Karina Milei, de zus van de president en stafchef, om Milei de munt te laten steunen. Davis verklaarde in tekstberichten vol racistische scheldwoorden dat hij Milei controleert en dat zijn zus hem alles kan laten ondertekenen wat hij zegt en dat Milei doet wat hij wil.
Het valt nog te bezien of de oppositie het schandaal kan aangrijpen om Milei politieke schade toe te brengen. Milei verbergt zich momenteel in de Verenigde Staten voor de media, terwijl zijn partij erin geslaagd is om het parlement een eerste onderzoek naar het schandaal te laten verwerpen.
Buiten Argentinië lijkt het schandaal Latijns-Amerikaans rechts aan het denken te hebben gezet. Het eindeloze spervuur van berichten op sociale media en opiniestukken waarin Milei sinds december 2023 als voorbeeld voor rechts wordt geroemd, is plots stilgevallen. In Chili heeft rechts gemakshalve besloten om te zwijgen, terwijl rechts in Brazilië te druk bezig lijkt met de beschuldiging van een staatsgreep die tegen voormalig president Jair Bolsonaro is geuit, (om nog maar te zwijgen van het eigen cryptomunt-schandaal) om zich zorgen te maken over het lawaai bij de buren.
In Colombia probeerde Vicky Dávila, de rechtse presidentskandidaat voor de verkiezingen van 2026, zich aanvankelijk te distantiëren door te zeggen dat ze altijd al kritisch was over de cryptowereld. Sinds het schandaal van Milei echter voorbij is, heeft ze haar lof voor de politiek van Milei enkel kracht bijgezet. Belangrijk detail is dat Dávila ook campagneadviseurs heeft ingehuurd die banden hebben met Milei via een netwerk van rechtse en libertaristische denktanks in Latijns-Amerika. Het schandaal doet vermoeden dat Milei’s model bij verschillende verkiezingen die volgend jaar plaatsvinden in Latijns-Amerika voor rechts een obstakel kan vormen.
Rechts in de VS toonde niet dezelfde terughoudendheid naar Milei. Op donderdag 20 februari verscheen Elon Musk samen met Milei op de Conservative Political Action Conference (CPAC) met een kettingzaag in de hand, een cadeau van de Argentijnse president dat symbool staat voor zijn snijden in overheidsprogramma’s zoals pensioenen voor ouderen en openbaar onderwijs. Deze toenadering tussen de twee cryptobroers komt niet als een verrassing. Al sinds 2023 prijst Musk Milei aan en hij hielp hem een ster te worden in het Amerikaanse medialandschap. Bovendien noemde hij Milei’s bezuinigingsagenda als directe inspiratiebron voor het door hem opgezette Department of Government Efficiency [DOGE], dat de Amerikaanse overheid zogenaamd ‘efficiënter’ moet maken.
Het feit dat Musk zich niet van Milei distantieert terwijl hij onder vuur ligt voor het aannemen van steekpenningen en het oplichten van zijn achterban, laat zien dat rechts in de VS niets geeft om het bestrijden van corruptie of het indammen van de verkwisting van overheidsgelden. Eerder openbaart het een onwrikbare toewijding aan bezuinigingen boven alles – in het geval van Donald Trump en Musk, het oplichten van normale mensen onder het bizarre voorwendsel van het bestrijden van ‘wokeness’ en ‘DEI’ [Diversity, Equity and Inclusion, een overheidsprogramma voor het inclusiever maken van de samenleving dat door Trump geschrapt werd, red.].
Het extreemrechtse politieke project begint te lijken op een zwendel met memecoins. Terwijl Milei’s geloofwaardigheid zowel binnen als buiten Argentinië afbrokkelt, komt de bezuinigingspolitiek van de anarcho-kapitalistische president en zijn imitatoren aan het licht als de grote zwendel die al het eerder genoemde overtreft.
Cruz Bonlarron Martínez is schrijver en was van 2021-2022 een Fulbright Fellow in Colombia. Zijn werk over politiek, mensenrechten en cultuur in Latijns-Amerika en de Latijns-Amerikaanse diaspora verscheen in verschillende Amerikaanse en internationale publicaties.
Vertaling: Tina Hoenderdos
