Amerikanen vallen als een blok voor Luigi Mangione — zo zeer dat elites een crisis vrezen. De steunbetuigingen aan de jongeman die ervan beschuldigd wordt dat hij in New York op klaarlichte dag Brian Thompson, CEO van UnitedHealthcare, vermoordde, zijn overweldigend.
Vrouwen en mannen van over het hele internet zijn dol op hem. En degenen die hem mogelijk aangegeven hebben worden verketterd. Over de McDonald’s in Altoona waar hij werd aangehouden verschijnen online recensies die waarschuwen voor een ‘rattenplaag’. In een filmpje dat je moet zien om het te geloven, schreeuwden zijn medegevangenen in de gevangenis ‘Free Luigi!’ live op tv.
Mangione boorde iets aan wat de meeste Amerikanen delen: een diepe haat tegen het zorgverzekeringssysteem en tegen de profiteurs die zo onverschillig lijken te zijn voor ons lijden en onze dood.
Zijn fanschare neemt dermate toe, dat The New York Times geen foto’s meer van hem wil publiceren – vermoedelijk is hij te knap – en ook niet de vermeende verklaring waarin hij zijn beweegredenen voor de moord uit de doeken doet. De krant verloochent hiermee fundamentele journalistieke verantwoordelijkheid om een belangrijke publieke gebeurtenis als deze volledig uit te leggen. Het lijkt alsof de redactie bang is dat Mangione’s sexappeal zal inspireren tot het plegen van copycatmoorden. Andere liberale poortwachters lieten ook hun ongenoegen blijken over Luigimania, Graeme Wood van The Atlantic verklaarde dat de daad niet aantoont dat het gezondheidszorgsysteem kapot is, maar dat ‘veel mensen dat zijn’.
Buiten de gevestigde media om was de gebeurtenis voor velen een aanleiding om hun eigen horrorverhalen te vertellen over de Amerikaanse zorgverzekeringsindustrie: ouders delen huiveringwekkende verhalen over de dagelijkse strijd om hulp voor terminaal zieke kinderen, anderen vertellen hoe hun ouders stierven door vertragingen in de benodigde zorg en nog veel meer mensen beschrijven de constante angst of noodzakelijke medicijnen en procedures gedekt of geweigerd gaan worden.
Haat tegen het zorgsysteem
Amerikanen keuren politiek geweld over het algemeen niet goed. Toch lijken veel mensen deze moord (schokkend genoeg) terecht te vinden. Eén regel in Mangione’s getuigenis leek in het bijzonder weerklank te vinden: ‘In alle eerlijkheid, deze parasieten verdienen het.’ Het klinkt als een afschuwelijke uitspraak die je over een ander mens kunt doen, maar als je bedenkt hoeveel schade deze industrie aanricht, verrast het ook niet echt. Medische schulden zijn voor Amerikanen een van de voornaamste oorzaken van faillissementen en de levensverwachting en andere gezondheidsindicatoren zijn voor een land dat zo rijk is als de VS schrikbarend laag.
Mangione boorde iets aan wat de meeste Amerikanen delen: een diepe haat tegen het zorgverzekeringssysteem en tegen de profiteurs die zo onverschillig lijken te zijn voor ons lijden en onze dood. Opvallend is dat de verkozen president Donald Trump Mangione nog niet ter sprake heeft gebracht. Hij lijkt te weten dat er geen strikte politieke grenzen of kampen zijn in zijn fanbase.
De kwestie die Mangione blijkbaar onder de aandacht wilde brengen heeft natuurlijk een geweldloze politieke oplossing: single payer-gezondheidszorg, of Medicare for All, een systeem dat de zorgverzekeringsindustrie zou afschaffen en iedereen de medische zorg geeft die nodig is. [Met single payer wordt in de VS bedoeld dat één publieke instantie, bijvoorbeeld de staat, de kosten van de gezondheidszorg dekt en dus niet een wirwar aan particuliere verzekeringsbedrijven, red.] Tijdens zijn socialistische presidentscampagnes in 2016 en 2020 benadrukte Bernie Sanders de noodzaak van een genationaliseerd zorgsysteem en wees hij op het wijdverspreide leed dat het gezondheidszorgsysteem met winstoogmerk veroorzaakt.
Toch heeft de rest van de politieke klasse het onderwerp eigenlijk genegeerd.
Joe Biden deed geen poging om Medicare for All in te voeren of er zelfs maar over te praten tijdens zijn presidentschap. Zonder Sanders in de race, was er dit jaar in de verkiezingsstrijd weinig discussie over gezondheidszorg. Trumps grandioze belofte tijdens het debat dat hij ‘concepten van een plan’ had voor de gezondheidszorg werd alom en terecht belachelijk gemaakt. Toch weerhield de fragmentarische aard van dit werk in uitvoering hem er niet van om herkozen te worden. Kamala Harris deed het niet veel beter: nadat ze Medicare for All had gesteund in een voorverkiezing in 2020 waarin Bernie Sanders de boventoon voerde, kwam ze er dit jaar in haar rol als de Democratische genomineerde nooit meer op terug.
Een nieuwe drang naar hervormingen?
De wijdverspreide adoratie voor Luigi Mangione en zijn misdaad is symptomatisch voor het absolute falen van de Amerikaanse politiek. De Democraten hebben jarenlang bijna niets gezegd over gezondheidszorg en vragen zich nu af waarom ze net een verkiezing hebben verloren. Weinigen — met enkele uitzonderingen, onder wie Sanders, Alexandria Ocasio-Cortez, Elizabeth Warren en Ro Khanna — grijpen dit moment aan om over hervorming van de gezondheidszorg te praten. Net na de overwinning van Trump is het duidelijk dat het negeren van de kwestie die eigenlijk een pijler van de vermeende partij van links had moeten zijn, een enorm schot in eigen doel is geweest.
Op de vraag in een interview met Jacobin of Amerikanen zich hebben neergelegd bij de status quo van het gezondheidszorgsysteem, riep Sanders: ‘NEE! Dat is toch duidelijk?’ Hij wees erop dat, hoewel we dit probleem niet kunnen oplossen door meer mensen dood te schieten, ons zorgverzekeringssysteem ook dodelijk is — en de oplossing is politiek.
De weg is nu vrij voor hervormingscampagnes in de gezondheidszorg op lokaal en staatsniveau, voor uitbreiding van Medicaid en zelfs voor single payer. In New York heeft de moord de discussie over de New York Health Act [een plan om de gezondheidzorg in de staat New York single payer te maken, red.] nieuw leven ingeblazen. Misschien zien we elders ook een vergelijkbare discussies totstandkomen, zelfs nu Trump op het punt staat aan te treden. We hebben meer ‘Medicare for All’-voorvechters nodig in het Congres en bij de volgende presidentsverkiezingen.
Al dit enthousiasme suggereert dat er nu een momentum zou kunnen zijn voor de hervorming van de gezondheidszorg, zelfs zonder op de volgende verkiezingen te wachten. Als we niet meer politiek geweld willen zien — en wie wil dat wel? — moeten we dit moment aangrijpen, profiteren van de helderheid en focus en het politieke systeem in een geheel nieuwe richting duwen.
‘Extatische ervaringen’
Tegelijkertijd kunnen en mogen we de libidineuze dimensie van deze culturele gebeurtenis niet negeren. Wanneer was de laatste keer dat een crimineel zo aantrekkelijk was dat The New York Times weigerde hem af te beelden? In cultureel opzicht is het liberalisme tekortgeschoten in het bevredigen van de diepste drijfveren van mensen. Terwijl mensen zich rond rechts hebben verenigd in haat — tegen liberalen, tegen ‘woke’, en nog veel verontrustender tegen migranten en andere minderheden — kwam centrumlinks met droge halve beleidsmaatregelen en lauwe terechtwijzingen. Ze hebben op dezelfde manier op Luigimania gereageerd. Het zal niet werken.
De oplossing — zoals Bernie Sanders ook aanbeveelt — voor de kokende woede en de onderliggende problemen is om het systeem te veranderen en eindelijk de particuliere ziektekostenverzekering af te schaffen. De collectieve liefde voor Mangione laat zien hoezeer wij Amerikanen dit systeem haten.
Maar het is ook de taak van links om oog te hebben voor de zinnelijke verlangens die velen ertoe aanzetten om hem toe te juichen. Zoals Richard Seymour in zijn nieuwe boek Disaster Nationalism schrijft: ‘Brood op de plank is belangrijk, we vinden het zelfs lekker, maar het wekt niet onze begeerte.’ Hij benadrukt dat passie een historische kracht is.
Trumpisme is een fenomeen van hartstocht en biedt Amerikanen extatische ervaringen van collectieve liefde en haat. Luigi doet dat ook. En dat geldt voor elke effectieve vorm van populisme. Als we elkaar uit het fascisme willen leiden naar iets beters, dan moet links uitzoeken hoe het dezelfde hartstocht kan aanwakkeren. Ja, we hebben een beweging nodig voor Medicare for All, maar om succesvol te zijn hebben we ook het soort eros, solidariteit en woede nodig dat we de afgelopen dagen hebben gezien.
Liza Featherstone is columnist voor Jacobin US, freelance journalist en auteur van Selling Women Short: The Landmark Battle for Workers’ Rights at Wal-Mart.
Vertaling: Tina Hoenderdos
