We hebben een enorme veiligheidscrisis. Ik heb het niet over de mogelijkheid dat Iran ooit kernwapens krijgt, noch over Trumps bombardementen − al maken die de wereld zeker niet veiliger − maar over de planetaire crisis. Om een kans te hebben deze veiligheidscrisis het hoofd te bieden, hebben we geen Trumpnorm nodig, maar een klimaatnorm: een internationale afspraak om een substantieel deel van het bruto binnenlands product aan klimaatrechtvaardigheid te besteden.
Na druk van Donald Trump en een succesvolle lobby van ‘s werelds succesvolste pindakaasverkoper annex NAVO-eindbaas Mark Rutte, zal deze week op de NAVO-top een verhoging van de legeruitgaven worden aangekondigd. Op dit moment zijn deze uitgaven voor NAVO-landen ten minste 2 procent van het bruto binnenlands product, dit telt voor Europa op tot drie keer zoveel legeruitgaven als Rusland. Met de Trumpnorm zou dit bedrag nog eens bijna verdubbeld worden naar 3,5 procent. Daarnaast zouden NAVO-landen 1,5 procent van hun BBP moeten uitgeven aan zaken die ondersteunend zijn aan het leger, zoals wegen.
In Nederland zou dit betekenen dat we bovenop de 26 miljard die we nu al jaarlijks kwijt zijn aan het leger, 16 tot 19 miljard extra zouden moeten uitgeven. Dit is ruim duizend euro per Nederlander per jaar die niet kan worden uitgegeven aan − en waarschijnlijk zal worden bezuinigd op − zorg, onderwijs, sociale zekerheid en het klimaat. Door miljarden in het leger te steken en vol op de oorlogstrom te slaan, wordt de bevolking banggemaakt voor een militaire dreiging uit Rusland en klaargestoomd voor een oorlog. Dit maakt de kans dat deze daadwerkelijk plaatsvindt alleen maar groter.
De Trumpnorm maakt de wereld niet veiliger, maar onveiliger, en zou dus zo snel mogelijk weer moeten worden afgeschaft, zodat diplomatie, gezond verstand en vrede een kans krijgen. Een klimaatnorm kan juist een cruciale rol spelen bij het creëren van een veiligere wereld. Diersoorten verdwijnen op een sneller tempo dan tijdens het uitsterven van de dinosauriërs, elke dag vinden er klimaatrampen plaats en het lijkt erop dat we het bereiken van kantelpunten in het klimaat niet meer kunnen stoppen, waardoor grote delen van de wereld volledig onleefbaar zullen worden. De planetaire crisis is de grootste bedreiging in de menselijke geschiedenis. Ze heeft bovendien niet alleen directe gevolgen, maar werkt ook als threat multiplier: de planetaire crisis versterkt honger, ziekte, schaarste, seksueel- en gendergerelateerd geweld, conflict en oorlog.
Klimaatbeleid is cruciaal voor onze veiligheid, het vergroten van gelijkheid en het beschermen van mensenrechten en de democratie. Toch geeft Nederland in vergelijking met het bedrag dat naar legergroen gaat maar een schijntje uit aan klimaatgroen. De totale klimaatuitgaven zijn in 2025 volgens het kabinet zes miljard euro. Als je daar ruimhartig de 1,8 miljard euro aan groene subsidies bij optelt, zit je nog steeds slechts op een kleine acht miljard euro. Dit is minder dan een derde van de huidige legeruitgaven en een vijfde van die onder onder de Trumpnorm. Als je de veertig miljard euro aan jaarlijkse fossiele subsidies en belastingvoordelen meetelt, geeft Nederland onder de streep zelfs meer geld uit aan het versterken van de planetaire crisis dan aan het bestrijden ervan.
Terwijl de NAVO-landen de afgelopen weken één voor één de rijen sloten achter Donald Trump en Mark Rutte, was er één land dat als een klein dorpje in Gallië verzet bleef bieden. Volgens de Spaanse premier Sánchez is het behalen van de Trumpnorm alleen mogelijk ‘door de belastingen voor de middenklasse te verhogen, de publieke voorzieningen te verminderen en de klimaattransitie te vertragen’, en is de norm daarom ‘onverenigbaar met onze verzorgingsstaat en onze visie op de wereld.’
Het is een helder moreel standpunt. De standvastigheid van Sanchez had bovendien effect. Spanje ‘mag’ van Rutte nu zijn ‘eigen soevereine pad’ bewandelen om de NAVO-doelstellingen te behalen. In de praktijk betekent dit het loslaten van een harde financiële norm. Ook België en Slowakijke hebben zich inmiddels uitgesproken tegen een harde Trumpnorm en dit verzet kan alleen maar groeien.
Misschien is het werkelijke soevereine pad om Rutte gewoon compleet te negeren, Trumpnnorm of niet. NAVO-lidstaten hebben de 2 procentsnorm ook decennia genegeerd zonder merkbare gevolgen, dus waarom zouden we ons iets van Rutte aantrekken? Laat dit het begin zijn van een ommekeer in de gevaarlijke wapenwedloop. Er zijn geen investeringen in oorlog nodig, maar in echte veiligheid. Weg met de Trumpnorm, kom met een klimaatnorm!
Jelle de Graaf werkt als mediastrateeg en campaigner bij Fossielvrij NL en als trainer bij Stroomversnellers. In 2025 is zijn debuut Alles staat op het spel uitgekomen bij Starfish Books.
Deze column verschijnt ook op zijn blog op jelledegraaf.nl
