In New York sloeg eergister de politieke bliksem in. Tegen alle verwachtingen nam Zohran Mamdani een duidelijke voorsprong in de eerste ronde van de burgemeestersverkiezingen. Mamdani is een 33-jarige democratische socialist die momenteel bezig is aan zijn derde termijn in de New York State Capitol. Na een gerangschikte stemming versloeg Mamdani Andrew Cuomo, de oud-gouverneur van New York die aan kop ging in de voorrondes. Cuomo erkende aan het einde van de avond de winst van zijn jonge rivaal.
De verkiezingsstrijd kan de Amerikaanse nationale politiek mogelijk opnieuw vormgeven, het krachtenveld binnen de Democratische Partij omgooien en de weg wijzen naar een nieuw tijdperk van mogelijkheden voor links.
Zelfs voordat de resultaten gisteravond binnenkwamen, was het duidelijk dat de strijd van enorm politiek belang was, zowel lokaal als nationaal. Mamdani had een enorme achterstand overwonnen wat betreft naamsbekendheid en campagnefinanciering om zo de kloof in de peilingen tussen hem en Cuomo te verkleinen. De afgelopen weken gingen de kandidaten nek-aan-nek in de peilingen. Maar geen van de peilingen voorspelde dat Mamdani al in de eerste ronde de oud-gouverneur zou verslaan, laat staan met een flinke voorsprong.
Hoe kreeg Mamdani deze ‘grootste stunt in de moderne geschiedenis van New York’, zoals een strateeg van de Democratische Partij het verwoordde, voor elkaar? Hij had een buitengewone campagne die nog jaren bestudeerd zal worden door links en haar tegenstanders. Hij was zonder meer gefocust op de crisis in levensonderhoudskosten en stelde gewaagde hervormingen voor herverdeling van rijkdom en uitbreiding van de publieke sector door middel van gratis bussen, supermarkten in eigendom van de stad, gratis kinderopvang en een gigantische, publiek aangezwengelde uitbreiding van betaalbare woningen: kwesties die tegemoetkomen aan de meest urgente behoeften van de werkende klasse in New York. Een slim en aanstekelijk gevoerde sociale media campagne communiceerde op vrolijke en toegankelijke wijze de materiële kwesties en de oplossingen die Mamdani voorstelt.
Mamdani maakte bovendien belangrijke vorderingen met de vakbonden van de stad. Deze groep is een natuurlijke bondgenoot van de democratische socialist, maar neigt er historisch gezien naar conservatieve kandidaten te steunen. De campagne getuigde daarnaast van enorm veldwerk, in grote mate te danken aan de afdeling van de Democratic Socialists of America (DSA) in New York, die in vijf stadsdelen tienduizenden vrijwilligers langs de deuren stuurde om kiezers voor Mamdani te werven.
Pogingen van tegenstanders en de grote organisaties achter hun campagnefinanciering om Mamdani af te schilderen als een gevaarlijke radicaal die Israël haat en geen geld meer aan de politie wilde geven, mislukten. De socialistische kandidaat bewees zich zowel principieel als politiek behendig. Hij raakte niet verstrikt in sektarische geschillen en associeerde zich niet overbodig met maximaal linkse retoriek die kiezers van slag brengt of verwart. Mamdani sprak over Israël-Palestina en openbare veiligheid op een nuchtere en universalistische manier. Hij liet zichzelf niet in de val van commentatoren lokken met vragen over of Israël het ‘recht om te bestaan’ heeft. In plaats daarvan verklaarde hij simpelweg dat Israël het recht heeft om te bestaan ‘als een staat met gelijke rechten’ voor al zijn burgers. Wat de politie en openbare veiligheid betreft, ging Mamdani niet mee met afschaffen of het stoppen van financiering van de politie. Hij stelde dat de politie een ‘cruciale rol’ heeft in de openbare veiligheid, maar dat agenten momenteel het werk van maatschappelijk werkers en geestelijk gezondheidwerkers moeten uitvoeren. Werk waarvoor ze niet zijn opgeleid en niet geschikt voor zijn.
Naast zijn sterke campagne en standpunten, is Mamdani een charmante aanwezigheid en een goede spreker, op een manier die zeldzaam is voor Amerikaans links. Hij had ook het geluk dat zijn tegenstander een zwakke kandidaat was. Cuomo probeerde zijn politieke carrière nieuw leven in te blazen nadat hij moest aftreden vanwege een moeras aan beschuldigingen van seksuele intimidatie. (Die beschuldigingen waren uiteraard nog maar het tipje van de ijsberg van zijn verdorven loopbaan vol schandalen.)
Cuomo’s campagne draaide om weinig verschijningen in het openbaar en steunde op enorme uitgaven om een stortvloed aan advertenties te financieren waarin hij Mamdani in de laatste dagen van de strijd aanviel. Terwijl Mamdani in staat was om tactische allianties te smeden met principiële progressieven als Brad Lander, de nummer drie in de strijd, met als gezamenlijk doel Cuomo een loef af te steken.
Cuomo mag zijn verlies dan hebben erkend, de strijd is verre van voorbij. Stemmen van de latere rondes in het gerangschikte stemmingsssysteem moeten nog worden geteld. En Cuomo wil als onafhankelijke kandidaat meedoen aan de algemene verkiezingen. Of hij dat nu doet of niet, Mamdani moet het opnemen tegen de huidige burgemeester, Eric Adams, die de Democratische voorverkiezing oversloeg om als onafhankelijke kandidaat mee te doen onder de (absurde) noemer “EndAntisemitism”. Mamdani moet het vrijwel zeker opnemen tegen een enorme stroom aan geld van de pro-Israël lobby, vastgoedbelangen en andere rijke tegenstanders op een schaal die de enorme bedragen die ze in de voorverkiezingen hebben uitgegeven op alle niveaus overstijgt.
Wat een deprimerende burgemeestersstrijd van puur lokaal belang had kunnen zijn, werd dankzij Mamdani een nationaal en internationaal fenomeen. Hij voerde een campagne die draaide om nivellerende voorstellen om de stad betaalbaar te maken voor New York’s werkende klasse. Daardoor dwingt hij politici van het establishment en hun medestanders in de media om links mee te laten denken over kwesties gerelateerd aan klasse en de verdeling van materiële middelen. Door universalisme en Palestijnse mensenrechten te verdedigen in het licht van Israëlische misdaden, legt hij het moreel failliet in de kern van het buitenlandbeleid van de VS bloot. Door groot geld en nationale politieke figuren de strijd in te trekken – zelfs voormalig president Bill Clinton, die zich in de laatste dagen uitsprak voor Cuomo – onthult hij de grote tweedeling binnen de Democratische Partij. Die bestaat enerzijds uit geloof en trouw in het bedrijfsleven en genocidale oorlogszuchtigheid en anderzijds uit rechtschapen democratische socialisten als Mamdani.
Op deze manier vertegenwoordigt de burgemeesterscampagne van Mamdani een deel van wat de presidentiële campagnes van zijn erkende politieke inspiratie Bernie Sanders zo hoopvol maakte. De campagne dwingt mensen een kant te kiezen: voor of tegen corruptie, voor of tegen groot geld in de politiek, voor of tegen mensenrechten, voor of tegen beleid dat daadwerkelijk tegemoetkomt aan de materiële behoeften van arbeiders.
In het bevorderen van deze pro-arbeider visie zullen Mamdani en degenen die aan zijn kant staan het moeten opnemen tegen aanzienlijke weerstand in de algemene verkiezingen en, als hij wint, op het stadhuis. Maar de coalitie die zich al gevormd heeft rondom Mamdani, en een flinke klap heeft uitgedeeld aan het politieke establishment, is een veelbelovend teken dat een betere wereld toch echt mogelijk is.
Nick French is redacteur van Jacobin.
Vertaling: Daphne ten Klooster
